مدیریت زنجیره تامین (SCM) چیست ؟

مدیریت زنجیره تأمین فرایندی یکپارچه است که به شما کمک می‌کند مواد / اجزای اولیه‌ای که برای تولید کالا / خدمات نیاز دارید را به دست آورده و محصول نهایی را به مشتری تحویل دهید. پنج جزئی که می‌توان برای مدیریت زنجیره تأمین در نظر گرفت شامل موارد زیر است:

برنامه‌ریزی؛ بخش راهبردی زنجیره تأمین برنامه‌ریزی است. شرکت‌ها برای مدیریت منابع خود در جهت پاسخگویی به تقاضای مشتریان به راهبردی نیاز دارند. بخش بزرگی از برنامه‌ریزی مدیریت زنجیره تأمین، طراحی دسته‌ای از سنجه‌ها برای پایش زنجیره تأمین است به نحوی که کارآمد باشد، هزینه‌ها را بکاهد و کیفیت و ارزش بالاتری را برای مشتریان ایجاد کند.

منبع‌یابی؛ پس از برنامه‌ریزی شرکت‌ها می‌بایست تأمین‌کنندگان خود را برای تولید کالا و خدمات مورد نظرشان انتخاب کنند. به این ترتیب مدیران زنجیره تأمین فرایندهای قیمت‌گذاری، تحویل و پرداخت را برای تأمین‌کنندگان طراحی کرده و دسته‌ای از سنجه‌ها را برای پایش و بهبود روابط با تأمین‌کنندگان طراحی می‌کنند. سپس می‌توانند فرایندهایی را برای مدیریت انبار کالاهای تولید شده ایجاد کنند که شامل دریافت و تأیید ارسال محموله، انتقال مواد اولیه به واحدهای تولیدی و تأیید پرداخت به تأمین‌کنندگان باشد.

ساختن؛ این گام مربوط به واحد تولیدی است. مدیران زنجیره تأمین فعالیت‌های ضروری تولید، آزمون، بسته‌بندی و آماده‌سازی برای تحویل را زمان‌بندی می‌کنند. این مهم‌ترین بخشی است که در یک زنجیره تأمین می‌توان برای آن سنجه‌های ارزیابی تعریف کرد؛ سنجه‌هایی مانند اندازه‌گیری سطوح کیفیت، اندازه‌گیری برونداد تولید، اندازه‌گیری بهره‌وری کارکنان.

تحویل؛بخشی از زنجیره تأمین که عموماً تدارکات (لجستیک) نامیده می‌شود و در آن سفارش‌های مشتریان دریافت می‌شود، انبارها طراحی می‌شود، وسایل حمل‌ونقل برای ارسال محصولات به مشتریان انتخاب می‌شود و یک سیستم صورت‌حساب برای دریافت حساب‌ها تنظیم می‌شود.

مرجوع کردن؛ این بخش یکی از مسئله‌خیزترین بخش‌های زنجیره تأمین است. مسئولین برنامه‌ریزی زنجیره تأمین می‌بایست شبکه‌ای منعطف و پاسخگو برای مرجوع کردن محصولات معیوب ایجاد کنند و به مشتریانی که در استفاده از محصول دچار مشکل شده‌اند، خدمات پشتیبانی ارائه کنند.

پنج بخش اصلی مدیریت زنجیره تامین :

1. برنامه ریزی (supply chain strategy planning )

این بخش استراتژیک مدیریت زنجیره تامین میباشد . مدیریت منابعی که جهت برآوردن نیاز مشتری برای محصول و یا سرویس شما استفاده میشوند . نیاز به برنامه ریزی استراتژیک میباشد . بخش عمده برنامه ریزی , پیاده سازی مجموعه مقیاسهایی است برای نظارت بر زنجیره تامین بطوریکه , بهینه و مقرون بصرفه بوده , کیفیت و ارزش مورد نظر مشتری را تامین کند .

2. منابع (procurement)

تامین کنندگانی را که محصولات و خدمات مورد مصرف برای ساخت محصولات و خدمات شما را در اختیارتان قرار میدهند انتخاب کنید . روندهای قیمت گذاری , تحویل و پرداخت به این تامین کنندگان را مشخص کرده , مجموعه ای از مقیاسهای نظارت و بهینه سازی ارتباط با آنان را فراهم آورید . سپس روندهای مدیریت انبار شامل دریافت مرسولات , بازبینی وانتقال محصولات و خدمات را به خط تولید خود به علاوه نحوه اختیار دادن پرداخت به تامین کننده را مشخص کنید .

3. تولید (Production & manufacture)

فعالیت های لازم جهت تولید کنترل کیفی , بسته بندی و آماده سازی جهت ارسال مرسوله را برنامه ریزی کنید . سطح کیفیت , خروجی تولید و بهره برداری کارگران و کارمندان را اندازه گیری کنید .

4. ارسال (logistics distribution)

این بخش اکثرا" تدارکات نامیده میشود در این بخش شما باید دریافت سفارشات مشتریان را هماهنگ کنید , شبکه ای از انبارهای کالا آماده کنید و روشهای حمل کالا به مشتری و پرداخت را انتخاب کنید .

5. ارجاع (product life cycle management & integrated forecast )

بخش اشکالات زنجیره تامین شبکه ای را برای مرجوع ساختن کالاهای معیوب و تولید از طرف مشتریان فراهم آورید .

نرم افزار مدیریت زنجیره تامین چه وظیفه ای دارد ؟

نرم افزارهای مدیریت زنجیره تامین از جمله متنوع ترین نرم افزارها در دنیا هستند . هر یک از پنج مرحله اصلی مدیریت زنجیره تامین که در قسمت قبل ذکر شده است , شامل دهها عملکرد مختلف میباشد که هر کدام میتواند نرم افزار خاص خود را داشته باشد .

بعضی سازندگان نرم افزارهای بزرگ سعی کرده اند که این نرم افزارها را در کنار یکدیگر مونتاژ کنند ولی هیچ تولید کنند ه ای یک مجموعه کامل از این نرم افزارها نداشته و ندارد . اتصال این نرم افزار با یکدیگر میتواند یک کابوس بزرگ باشد.

شاید بهترین روش برای ترسیم نرم افزار مدیریت زنجیره تامین بدین ترتیب باشد که آنرا به نرم افزاری که در جهت برنامه ریزی زنجیره تامین باشد تقسیم کنید . نرم افزاری که در جهت اجرای مراحل زنجیره تامین بکار گرفته میشوند .

نرم افزار برنامه ریزی زنجیره تامین (Supply Chain Planning) از الگوریتم های خاص ریاضی در جهت بهبود روندها و کار این زنجیره و تامین و پایین آوردن موجودی انبار استفاده میکند . این نرم افزار کاملا" وابسته به اطلاعات ورودی برای دقت بیشتر میباشد . اگر برای مثال شما سازنده کالاهای مصرفی میباشید انتظار دقت عمل در سیستم برنامه ریزی منابع تامین خود را نداشته باشید , مگر اینکه بتوانید اطلاعات دقیق در مورد سفارشات مشتریان به خرده فروشان طرف قرارداد شما , آمار فروش خرده فروشان , توان تولید و محل کالا در اختیار آن بگذارید .

نرم افزارهای برنامه ریزی برای کلیه مراحل زنجیره تامین وجود دارند . بطور حتم ارزشمند ترین ( و در عین حال پیچیده ترین آنها ) آنها نرم افزارهای برنامه ریزی نیاز مشتریان است که مشخص می کنند میزان مورد نیاز تولید کالا برای رفع نیاز مشتریان چه مقدار میباشد .

نرم افزار اجرای زنجیره تامین (Supply Chain Execution) جهت اتوماسیون بخشهای مختلف سیستم زنجیره تامین بکار میرود .

این نرم افزار میتواند به سادگی انتقال الکترونیک سفارشات از کارخانه و یا کارگاه شما به تامین کنندگان مواد اولیه مورد نیاز باشد .

هدف از نصب نرم افزار مدیریت زنجیره تامین SCM چیست ؟

قبل از فراگیر شدن اینترنت مریدان نرم افزار زنجیره تامین عمدتا" به تقویت امکان پیش بینی نیاز مشتریان و روان سازی زنجیره تامین محدود بودند . ولی ذات ارزان و هم جا حاضر اینترنت به همراه استانداردهای ارتباطی جهانی و ساده خود امکانات وسیعی بوجود آورده است .

چه موانعی بر سر راه نصب نرم افزار مدیریت زنجیره تامین وجود دارد ؟

١ – بدست آوردن اطمینان تامین کنندگان مواد اولیه و شرکای تجاری

اتوماسیون زنجیره تامین به این دلیل است که پیچیدگی های آن از مرز سازمان شما فراتر میرود . نه تنها کارمندان شما نیاز به تطبیق روش کار کردنشان دارند , بلکه کارمندان هر تامین کننده ای که برای شبکه می پیوندد نیز نیاز به تطبیق روشهای عملکرد خود دارند . تنها تولید کنندگان بسیار بزرگ و قدرتمند توانایی اجبار کردن دیگران در زنجیره تامین به اعمال چنین تغییراتی را دارند . برای اینکه بتوانید رضایت شرکای زنجیره تامین خود را برای همکاری در این زمینه بدست بیاورید میبایست طبق توافقاتی انتظارات آنها را نیز بر آورده ساخت تا بدین ترتیب همه عناصر این زنجیره به نوبه خود سود ببرند .

٢ – مقاومت داخلی در برابر تغییر

اگر قانع کردن دیگر سازمانها برای استفاده از سیستمهای زنجیره تامین دشوار است , قانع کردن افراد داخل سازمان هم به همان اندازه دشوار است . اگر نتوانید اپراتورها را قانع کنید که استفاده از این سیستم در دقت آنها صرفه جویی میکند با توجه به اینکه سالها استفاده از روشهای قدیمی و عادت به کاغذ بازی را نمیتوان بسادگی فراموش کرد , به احتمال زیاد راهی برای دور زدن و استفاده نکردن از سیستم نصب شده پیدا خواهند کرد .

٣ – اشتباهات اولیه

نحوه پردازش داده ها در سیستمهای مدیریت زنجیره تامین جدید نصب شده در سازمانها به گونه ای است که برای آن برنامه ریزی شده . ولی نرم افزار در چند ماه اولیه نصب در سازمان نمیتواند از روشها , سنتها و تاریخچه عملکرد سازمان با خبر باشد . برنامه ریزیها و پیش بینی کننده ها باید متوجه این موضوع باشند که اولین اطلاعاتی که از اینگونه سیستمها دریافت میکنند نیاز به بررسی و کمی تغییر خواهند داشت .

در یک مورد به عنوان نمونه یک کارخانه تولید قطعات خودرو درست پس از نصب یک سیستم پیش بینی زنجیره تامین سفارشی غیر عادی بزرگی از یکی از سازندگان خودرو دریافت میکند . سیستم بلافاصله فرض میکند که درخواست بازار برای اینگونه قطعات بسیار بالاست ( با توجه به اینک از روند قبلی بازار بی خبر است ) . استفاده کورکورانه از اعداد و ارقام سیستم در این مورد خاص میتواند منجر به سفارش غیر منطقی مواد اولیه توسط این شرکت بشود . شرکت متوجه مشکل شد و این اشتباه جلوگیری کرد . بدین گونه که برنامه ریزیها اطلاعات سیستم را دور ریخته از اطلاعات شخصی خود استفاده کردند .

ولی این مشکل دیگری را بوجود می آورد و آن عدم اطمینان برنامه ریزیها به سیستم نصب شده و استفاده از اطلاعات شخصی خود میباشد . شرکت میبایست سیستم را تنظیم کند و در بوجود آوردن اطمینان کارکنان به سیستم کوشش کند . وقتی کارمندان متوجه شوند که میتوانند تجربیات خود با دقت رو به رشد سیستم هماهنگ کنند , تکنولوژی را قبول کرده از آن استفاده میکنند .بسیاری از بازارهای الکترونیک B2B مجهز به نرم افزار مدیریت زنجیره تامین میباشند .

تصمیمات زنجیره تامین در چه حیطه ای هستند ؟

ما تصمیمات لازم در رابطه با مدیریت زنجیره تامین را به دو دسته کلی تقسیم میکنیم . تقسیمات استراتژیک و عملیاتی . همانطوریکه از نام آن پیدا است , تصمیمات استراتژیک معمولا” برای افق زمانی بلندی است و تا حد زیادی به سیاستهای طراحی زنجیره تامین را فراهم می آورند . در سوی دیگری تصمیمات عملیاتی بیشتر بر عملیات روزمره تمرکز دارند. هدف این تصمیمات حرکت موثر و بهینه تولیدات در زنجیره تامین تعریف شده استراتژیک می باشد.